De raad wordt rechtstreeks gekozen door de inwoners van de gemeente.
Elke vier jaar vinden er gemeenteraadsverkiezingen plaats. De laatste gemeenteraadsverkiezingen waren op 16 maart 2022. Aan de hand van de uitslag zijn de 27 zetels verdeeld over 8 fracties.

• DGG (6 zetels)
• CDA (5 zetels)
• DPM (4 zetels)
• PvdA (3 zetels)
• GroenLinks (3 zetels)
• D66 (2 zetels)
• VVD (2 zetels)
• SAMEN 2 zetels)

De gemeenteraad heeft drie hoofdtaken:

1. Volksvertegenwoordiging. De raad vertegenwoordigt de inwoners van de gemeente. Om dit goed te kunnen doen onderhouden de raadsleden contact met bewoners, bedrijven en instellingen. Ook worden bewoners actief uitgenodigd om hun stem of mening te laten horen en zelf met nieuwe ideeën te komen. Op deze manier kunnen de raadsleden alle belangen goed tegen elkaar afwegen bij het nemen van besluiten.
2. Kaderstelling. De gemeenteraad bepaalt de belangrijkste punten (kaders) van het gemeentelijk beleid. De raad neemt tijdens de raadsvergaderingen besluiten over allerlei onderwerpen die voor de inwoners van de gemeente van belang zijn. Plannen kunnen alleen doorgaan als een meerderheid van de raad het ermee eens is. Ook stelt de raad de gemeentebegroting vast. De meeste plannen worden voorbereid door het College van Burgemeester en Wethouders. Daarnaast hebben raadsleden het recht van initiatief. Dit betekent dat ieder raadslid zelf voorstellen mag indienen, waar de raad dan over kan stemmen.
3. Controle. De gemeenteraad controleert of burgemeester en wethouders het beleid goed uitvoeren en hun dagelijkse bestuurstaken goed vervullen.

De gemeentewet bepaalt dat de raad raadscommissies kan instellen, die de besluitvorming van de raad kunnen voorbereiden en met het college kunnen overleggen. De raad regelt de samenstelling van de commissie. De verordening op de raadscommissies gemeente Geldrop-Mierlo 2020 bepaalt dat zowel raadsleden als niet-raadsleden lid van de commissies kunnen zijn. Deze niet-raadsleden worden burgercommissieleden genoemd. Burgercommissieleden worden door de raad benoemd, op voordracht van de fracties. Dit houdt in dat het aan de fracties zelf is om te bepalen wie de betreffende fractie vertegenwoordigen in de verschillende commissies

Het te voeren beleid wordt aan het begin van een nieuwe raadsperiode vastgelegd. In de raadsvergadering van donderdag 9 juni 2022 werd het Doelstellingenakkoord 2022-2026 (Bouwen aan en in een duurzaam toekomstbestendig Geldrop-Mierlo!) van de partijen DGG, CDA en DPM aangeboden aan de gemeenteraad.
In het Doelstellingenakkoord vindt u de hoofdlijnen van de keuzes van de coalitie voor de komende jaren.

U kunt het Doelstellingenakkoord 2022-2026 downloaden via de link hieronder.

Meer over de politieke partijen en de huidige raadsperiode vindt u na het aanklikken van onderstaande link.

De agenda voor elke raads- en commissievergadering wordt voorbereid door de voorzitters van de commissies en de thema-avond, de burgemeester, de gemeentesecretaris en de griffier. Zij zien daarbij toe:

1. Op een evenwichtige samenstelling van de agenda, ten aanzien van onderwerpen op tijdige aanlevering van onderwerpen met een harde deadline, waardoor de raad voldoende tijd en ruimte heeft voor het nemen van een weloverwogen besluit.
2. Op een werkbaar format ten aanzien van de onderwerpen, die besproken worden.
3. In een agendaoverleg worden per commissie en voor de thema-avond de voorlopige agenda's met de te behandelen onderwerpen, de werkvorm en (indicatief) de behandeltijd per onderwerp bepaald
   .

De gemeenteraad vergadert volgens het BOB-model. BOB staat voor Beeldvorming-Oordeelsvorming-Besluitvorming.
Thema-avond: beeldvorming: oriënteren op onderwerpen. Aanwezigen worden door ambtenaren en/of externe deskundigen geïnformeerd over komende ontwikkelingen, waarover aan de raad later een besluit wordt gevraagd. Het doel is zoveel mogelijk informatie te verzamelen en uit te wisselen over een onderwerp.
Commissies: oordeelvorming: tijdens de oordeelvormende vergadering kunnen inwoners, bedrijven en organisaties inspreken. In deze fase vindt ook het inhoudelijk politiek debat plaats. De oordeelsvorming is vooral gericht op de uitwisseling van (politieke) opvattingen. De commissie komt in het oordeelvormende gedeelte tot een voorlopig politiek standpunt.
Voorafgaand aan de oordeelsvorming hebben de fracties uit de raad eigen overleg gehad. Daarin hebben zij het standpunt van hun fractie over de geagendeerde onderwerpen bepaald. Soms vindt daarover ook overleg met andere fracties plaats. Dit om een zo breed mogelijke steun voor een onderwerp te krijgen.
Besluitvorming: in deze fase neemt de gemeenteraad een besluit, op basis van de verzamelde informatie en het gevoerde debat. Regelmatig worden hierbij wijzigingsvoorstellen (amendementen) of vragen aan het college (moties) ingediend.
Niet elk onderwerp of voorstel hoeft het hele proces te doorlopen.

We werken in Geldrop-Mierlo volgens de BOB methode, dat wil zeggen Beeldvorming, Oordeelsvorming en Besluitvorming.
Op de thema-avond gaat het uitsluitend over beeldvorming; oriëntatie op de geagendeerde onderwerpen. De aanwezigen worden door ambtenaren en/of externe deskundigen geïnformeerd over komende ontwikkelingen, waarover aan de raad later een besluit wordt gevraagd. Het doel is zoveel mogelijk informatie te verzamelen en uit te wisselen over een onderwerp. De deelnemers aan de Thema-avond zijn raadsleden en/of burgercommissieleden, maar ook burgers, bedrijven, instellingen zijn van harte welkom. Het voorzitterschap van de Thema-avond wordt uitgevoerd door een door de raad uit zijn midden benoemde voorzitter.

De deelnemers aan de commissies zijn net als bij de thema-avond raadsleden of burgercommissieleden echter bij de commissie in een vaste samenstelling. Ook hier wordt, net als bij de Thema-avond, het voorzitterschap uitgevoerd door een door de raad uit zijn midden benoemde voorzitter. In deze bijeenkomst vindt de oordeelsvorming plaats. De fracties bespreken de voors en tegens van een voorstel en discussiëren hierover met elkaar. Ook proberen zij een alvast een politieke meerderheid te vinden voor:

•  het voorstel;
• een in de raadsvergadering in te dienen amendement (om iets in het te nemen besluit te veranderen);
• een in de raadsvergadering in te dienen motie (een verzoek aan het college iets te doen).

De amendementen en moties worden definitief ingediend tijdens de raadsvergadering.
Aan het eind van de behandeling van een onderwerp in de Commissie wordt vastgesteld of het voorstel ter besluitvorming aan de raad kan worden voorgelegd.

Twee weken na de commissievergaderingen vindt de raadsvergadering plaats. Na een aantal vaste agendapunten (o.a. vragenhalfuurtje aan college en het vaststellen van de agenda met de mogelijkheid van het indienen van moties vreemd aan de orde) volgt de besluitvorming over de raadsvoorstellen die vanuit de commissie zijn doorgeleid naar de raadsvergadering.
Direct daarna wordt over zo’n bespreekstuk een besluit genomen.
In een stemverklaring kunnen de fracties, indien gewenst, nog laten weten waarom zij voor of tegen stemmen. Ook worden mogelijke amendementen of moties in stemming gebracht.
Het genomen raadsbesluit kan vervolgens onder verantwoordelijkheid van het college worden uitgevoerd. Ook op de eventuele aangenomen moties kan nu verdere actie worden ondernomen door het college.

De vergader- of raadsstukken voor de vergaderingen van Raad, Thema-avond, Commissies vindt u achter het tabblad 'Kalender'. Zoek vervolgens de vergadering die u wilt bekijken. De agenda's voor de vergaderingen worden 10 dagen voor de vergaderdatum op de kalender geplaatst. Door deze kalender in de gaten te houden hebt u altijd zicht op de actuele agenda. Op de dag van de vergadering kunt u via internet live de vergadering volgen. Deze is te bekijken en te beluisteren via onderstaande link. De dag na de vergadering kunt u deze via de Kalender terugluisteren. De namen van degenen die aan het woord geweest zijn staan daar dan ook bij.

Tijdens de commissievergaderingen heeft u spreekrecht. U kunt uw mening geven over de voorstellen/onderwerpen die op de agenda staan. Dit geldt soms ook voor de raadsvergadering. Dit staat dan op de agenda aangegeven.

• Als u van het spreekrecht gebruik wilt maken, dan moet u zich uiterlijk op de dag van de vergadering voor 12.00 uur telefonisch of per e-mail bij de Griffie aanmelden.
• U krijgt maximaal vijf minuten het woord.
• Als u uw reactie naar de griffie mailt, zorgen zij ervoor dat het bij de gemeenteraad terecht komt.
• Wilt u niet inspreken maar tóch uw mening doorgeven, dan kan dat ook via de e-mail.

De griffie stuurt uw reactie door naar de raadsleden en plaatst deze onder het betreffende agendapunt bij de stukken.

Communicatie is een belangrijk middel voor de raad om te weten te komen, wat er onder de inwoners van de gemeente leeft. En, communicatie is tweerichtingsverkeer. Dat betekent dat de raad open staat voor goede (nieuwe) ideeën en serieus naar andere vragen van inwoners luistert en kijkt.
Wilt u een idee, voorstel, mening of vraag aan de raad voorleggen, dan kan dat op verschillende manieren:

• met een mail via griffie@geldrop-mierlo.nl
• met een brief aan de gemeenteraad, t.a.v. de griffie, Postbus 10101, 5660 GA Geldrop
• U kunt komen luisteren op de publieke tribune, de gemeenteraad vergadert volgens het
  Commissiemodel
• Door contact te zoeken met één of meer fracties uit de gemeenteraad van Geldrop-Mierlo
  .

In de verordening burgerparticipatie, die door de raad is vastgesteld op 28 september 2015 wordt geregeld dat burgers een voorstel aan de raad voor kunnen leggen en welke voorwaarden daarbij gelden.

De gemeenteraad heeft onder meer als taak om het beleid te bepalen. De benodigde middelen om het beleid uit te voeren worden in de gemeentebegroting opgenomen. Via de jaarstukken wordt de uitvoering daarvan gecontroleerd. De raad maakt keuzes en geeft het college de opdracht en de financiële mogelijkheden om het beleid uit te voeren. De auditcommissie adviseert de raad daarover. Ook houdt de commissie de vinger aan de pols waar het de financiële jaarcyclus betreft. De auditcommissie is namens de gemeenteraad ook het aanspreekpunt voor de accountant.

De commissie bestaat uit 5 specialisten uit de raad, waarvan een door de raad benoemde voorzitter van de commissie is.

Eén van de belangrijkste taken van de gemeenteraad is de controlerende taak. De raad kan niet alles zelf onderzoeken, want daarvoor ontbreken de tijd, de middelen en de mensen. Om de controlerende functie van de raad te versterken heeft de wetgever de gemeenten verplicht om een rekenkamer in te voeren.
De rekenkamer is dan wel bedoeld om de controlerende taak van de raad te versterken, maar dat betekent niet dat de rekenkamer gezien mag worden als een uitvoerend orgaan van de raad. De leden van de rekenkamer zijn weliswaar benoemd door de raad, maar de rekenkamer is onafhankelijk.
En omdat dat zo is, kan de raad de rekenkamer geen opdracht geven tot het uitvoeren van bepaalde onderzoeken. Wel kan de raad de rekenkamer verzoeken een onderzoek in te stellen.

Een onderzoek van de rekenkamer richt zich met name op de volgende vragen:
· Is het beleid doeltreffend?
· De beleidsuitvoering doelmatig?
Of ander geformuleerd:
· Hebben we bereikt wat we wilden?
· Hebben we gedaan wat we moesten doen?
· Heeft het gekost wat het mocht kosten?

Verordening
In de gemeente Geldrop-Mierlo zijn de taken en bevoegdheden van de rekenkamer vastgelegd in de Verordening op de Rekenkamer 2023 Geldrop-Mierlo.

Samenstelling van de rekenkamer
Een rekenkamer bestaat alleen uit externe leden en fungeert dus absoluut onafhankelijk van de raad. De gemeenteraad van Geldrop-Mierlo heeft gekozen voor een rekenkamer die bestaat uit 2 leden, waaronder een voorzitter.

Volgens de Gemeentewet (artikel 15, derde lid) is de gemeenteraad verplicht om een gedragscode vast te stellen voor de raadsleden, de wethouders (artikel 41c, tweede lid) en de burgemeester (artikel 69, tweede lid).

De gedragscode is een richtsnoer voor het handelen van individuele politieke ambtsdragers en heeft tot doel hen te ondersteunen bij de invulling van hun verantwoordelijkheid voor de integriteit van het openbaar bestuur.